Чӑваш Республикинче хӑмла пухма тухни пирки республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗ пӗлтерет. Етӗрне районӗнче ҫак ӗҫ мӗнле пынине курма ял хуҫалӑх министрӗн ҫумӗ Сергей Фролов ҫитнӗ.
«Ленин хӗлхемӗ» колхозра хӑмла пуҫтарас тӗлӗшпе хӗрӳ тапхӑр пырать: вуниккӗн комбайн ҫинче ӗҫлеҫҫӗ, тепӗр вуниккӗшӗ хӑмлана татса урапа ҫине тиеҫҫӗ.
«Хӑмлана пуҫтарма иртнӗ эрнере пуҫӑнтӑмӑр. Паянхи кун тӗлне 28 гектартан вунҫиччӗшӗнче ӗҫе вӗҫлерӗмӗр те ӗнтӗ. Тухӑҫлӑхӗ — гектартан 20 центнер. Талӑк хушшинче вӑтамран 1,2 тонна хӑмла туса кӑларатпӑр», — пӗлтернӗ Алексей Николаев бригадир.
Хӑмлана хӑвӑрт тирпейлеме хӑмла типӗтекен машина тата хуҫалӑхри комбайн пулӑшаҫҫӗ.
Шупашкарта авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗнчен «Кӗр парнисем» ял хуҫалӑх ярмӑркки ӗҫлеме пуҫлассине нумаях пулмасть пӗлтернӗччӗ. Ял хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, унашкал ярмӑрккӑсем республикӑри тепӗр виҫӗ хулара ӗҫлӗҫ: Улатӑрта, Канашра тата Ҫӗнӗ Шупашкарта.
Ҫӗнӗ Шупашкарта Винокуров урамӗнчи 2-мӗш, 64-мӗш тата 10-мӗш ҫуртсем, Женя Крутова урамӗнчи 22-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче ярмӑрккӑ ӗҫлӗ. Улатӑрта Стрелка микрорайонта, К.Иванов, Комаров урамӗсенче ял хуҫалӑх продукцине туянма май пур. Канашра хула ярмӑрккинче пахча-ҫимӗҫе, ытти продукцие йӳнӗрехпе сутӗҫ.
Элӗк районӗнче ҫӗнӗ ферма хута яма палӑртнӑ. Ахальли мар. Ӗнесене робот-дояр сӑвӗ. Ҫапла пӗлтерет ЧР Ял хуҫалӑх министерстви.
Робот-дояран пулӑшуҫи чиплӑ ошейник пулӗ. Вӑл робота ӗнене ӑҫталла илсе каймаллине кӑтартӗ. Ҫак тытӑм ҫапла ӗҫлӗ: ӗнен сумалли вӑхӑт ҫитсен ун умӗнче алӑк уҫӑлать, вӑл сумалли вырӑна кӗрет. Робот ӑна 5-7 минутра суса пӗтерет. Сӗт тӳрех эксперсс-анализ тума каять. Япӑх тӑк робот тӳрех сума чарӑнать, кун пирки оператора пӗлтерет.
Чӑваш Енри хуҫалӑхсенчен пӗринче хӑяра «самолётпа» татаҫҫӗ. Кун пирки «ОТР» телеканал пӗлтернӗ.
Ятарлӑ платформӑна тракторпа ҫыхӑнтарнӑ. Пахчаҫимӗҫе татакансем ҫав платформа ҫине выртса тухаҫҫӗ, трактор малалла кайнӑҫемӗн хӑяр тытса пыраҫҫӗ.
Асӑннӑ ятарлӑ хатӗр ҫӗртен 40-50 сантиметр ҫӳллӗрех. 12 хӗрарӑм выртса ӗҫлет, пахчаҫимӗҫ аври те хуҫӑлмасть.
Хӑяра васкаса татма тивет. Ӗҫ укҫи сменӑра 1000 тенке яхӑн ларать. Сезон вӗҫленсен Иван Семёнов фермер преми пама шантарать. Ятарлӑ техникӑпа хӑяр татни хӑйне те пайталлӑ. Унччен вӑл гектартан 15-20 тонна пахчаҫимӗҫ туса илнӗ пулсан халӗ, хӑяр авӑрӗ хуҫӑлса пӗтменрен, тухӑҫ гектартан 60-70 тонна тухать.
Фермерӑн хуҫалӑхӗнче – хӑяр татмалли виҫӗ трактор.
Чӑваш Енримял хуҫалӑх предприятийӗсенче вырмана тухнӑ, кӗрхисене те акаҫҫӗ.
Республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви «Агрохмель» обществӑра пӗрчӗллӗ йышши культурӑсене вырасси хӗрӳ пырать. Куславкка районӗнчи «Родина» кооперативра кӗрхи ыраш акма пуринчен малтан тенӗ пек пуҫӑннӑ. Красноармейски муниципалитет округӗнче те комбайнсем вырмара ӗҫлеҫҫӗ. Шупашкар районӗнче 4 хуҫалӑхра вырмана тухнӑ. Шӑмӑршӑ районӗнче кӗрхисене акма 1022 гектар ҫӗр хатӗрленӗ.
Чӑваш Енре ҫӗрулми туса илекенсем асӑннӑ культурӑна квадрокоптерпа эмеллеҫҫӗ. Ҫакна «Ҫӗрулми уйӗн кунӗ» ятпа иртнӗ семинарта кӑтартнӑ. Видеопа Чӑваш Енӗн вице-премьерӗ Сергей Артамонов паллаштарнӑ.
Семинарта хирсене шӑвармалли, пахча-ҫимӗҫе упрамалли тата тирпейлемелли, вӑрлӑх туса илмелли, ҫӗнӗ сортсем туса кӑлармалли техникӑна кӑтартнӑ.
Сӑмах май каласан, ҫӗрулми лаптӑкне пирӗн республикӑра юлашки ҫулсенче пӗрмаях ӳстерсе пыраҫҫӗ.
Кӑҫалхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗ тӗлне илсен, пирӗн республикӑра усӑ курман ҫӗрсен лаптӑкӗ 17,3 пин гектарпа танлашнӑ. Ҫапах та Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче ун пек ҫӗрсен шутне 82,9 пин гектара кӗртме пулать тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Министрӑн пӗрремӗш ҫумӗ Инна Волкова нумаях пулмасть иртнӗ канашлура ҫакӑн пек цифрӑсем илсе кӑтартнӑ. Утӑ уйӑхӗн 7-мӗшӗ тӗлне пирӗн республикӑра пусӑ ҫаврӑнӑшне 936,8 гектар ҫӗре кӗртнӗ, е планпа пӑхнин 9 процентне.
Муниципалитетсене илсен, Улатӑр тӑрӑхӗнче ҫак ӗҫе 225 гектар ҫинче пурнӑҫланӑ, Вӑрнар районӗнче – 485 га, Шупашкар районӗнче – 79 га, Ҫӗмӗрле районӗнче – 148 га.
РФ Патшалӑх Думи тислӗкпе каяш тӗлӗшпе харпӑрлӑх правине хатӗрлеме ирӗк паракан саккун йышӑннӑ. Малашне вӗсене нимле чӑрмавсӑр туянма та, сутма та май пулӗ. «Лента.ру» ӑнлантарнӑ тӑрӑх, ҫӗнӗ йӗрке ҫӗршывра органикӑллӑ имҫам отрасльне йӗркелеме пулӑшӗ.
Унччен тислӗке производствӑн каяшӗ тесе шутланӑ — ял хуҫалӑх ҫаврӑнӑшӗнче унпа усӑ курма чарнӑ. Уйсене унпа имҫамлас тесен экологи тӗлӗшпе экспертиза ирттерсе лицензи илмелле пулнӑ.
Ҫӗнӗ саккун вӑя кӗрсен тислӗкпе чӑх-чӗп каяшӗ выльӑх-чӗрлӗхрен юлакан, тӑпра пулӑхлӑхне ӳстерекен япала пек шутланӗҫ — урӑхла каласан, чарусене пӗтерӗҫ.
«Саккун проектне йышӑнни органикӑллӑ имҫамӑн уйрӑм отрасльне йӗркелеме, ҫак продукцие экспортлама, ҫавӑн пекех выльӑх-чӗрлӗх каяшне ял хуҫалӑхӗнче чӗртавар пек усӑ курма май парать», — тенӗ проекта ӑнлантарнинче.
«Юрма» ятпа пӗлнӗ предприятире харпӑрлӑхҫӑ улшӑннӑ хыҫҫӑн ӑна ҫӗнӗлле ӗҫлеттерсе яма палӑртаҫҫӗ. «Мега Юрма» тулли мар яваплӑ общество ӗҫӗ-хӗлӗпе республика Элтеперӗ Олег Николаев паллашнӑ.
Производствӑн ҫӗнӗ харпӑрлӑхҫисем продукцие ҫӗнӗ брендпа — «CHUVA» ятпа — кӑларма тытӑннӑ.
«Ҫӗнӗ ребрендинг савӑнтарать, мӗншӗн тесен эсир ята ылмаштарнипех ҫырлахман, ӗҫе йӗркелессине те тӗпрен улӑштарнӑ, – ырланӑ Олег Николаев. – Кунта ҫӗнӗ йышши продукци кӑларассипе ӗҫлетӗр, ӗҫ тухӑҫлӑхӗ ӳсет».
Предприятире инкубатор ҫӑмарти туса илмелли репродуктор та ӗҫлеттерсе ярасшӑн.
Чӑваш Енри учёнӑйсем купӑста касмалли техника шухӑшласа кӑларнӑ. «Центр агроаналитики» федерацин патшалӑх хысна учрежденийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, нумай вариантлӑ комбайна тӗрлӗ производствӑра тата агротехника условийӗнче усӑ курма май пур.
Чӑваш патшалӑх аграри университечӗн инженери факультечӗн учёнӑйӗсем ҫӗнӗ техникӑна лайӑхлатассипе икӗ ҫул ӗҫленӗ. Вӗсем купӑста пуҫне лайӑхрах касса илес, пуҫ сиенленессине чакарас майсем пирки хытах шухӑшланӑ.
2022 ҫулхи ҫуркунне купӑстана механизациленӗ майпа касмалли хатӗрӗн патентне илнӗ. Ҫав хатӗре пула купӑста касмалли ҫӗҫӗ ҫине купӑста ҫулҫи пухӑнса лармасть.
Машинӑн техника шайне те самай лайӑхлатнӑ. Халӗ чӑваш учёнӑйӗсем техникӑна хӑш заводра кӑларма тытӑнасси пирки пуҫа ватаҫҫӗ. Комбайна тӗплӗн тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн ӑна производство валли туса кӑларма кӗркуннех пуҫӑнма май пур тесе шухӑшлаҫҫӗ.
+12.3 °C